تاریخچه اولیه
سایهبان برای اولین بار در تمدن مصر باستان و سوریه استفاده شد. اولین بار از سایهبان با نام “حصیرهای بافته یاد میکردند و برای مغازهها و خانهها از آن استفاده میکردند. یک شاعر رومی به نام لوکرتیوس در سال ۵۰ قبل از میلاد چنین سرود: “سایهبان کتان، کشیده، بر فراز تماشاخانهای قدرتمند، گاهی به جلو میخرامد، غرشی شکافنده، وقتی بر سر آن کوفته شود، بین پایهها و بین ستون ها”.
سایه بان ولاریوم (en)
یکی از سایهبان های مهم در جهان باستان بود که یک سایه بزرگ بود که سایۀ وسیعی ایجاد می کرد و قابلیت جمع شدن هم داشت و در بالای قسمتهایی که به منظور نشستن تعبیه شده بود قرار داشت (در کولوسئوم روم). این سیستم که از پارچههای کتان با قابلیت ایجاد سایه، چهارچوبهای الواری، بندگاهها و ریسمانهای آهنی ساخته شده بود به راحتی میتوانست روی یک سوم میدان مسابقه و محلهای استقرار سایه ایجاد کند. یک سوم دیگر توسط دیوارهای بلندی که در اطراف آن قرار داشت، سایه افکنی میشد و در نتیجه بیشتر محلهای نشستن، در بعد از ظهر سایه داشتند. اعتقاد بر این است که از ملوانانی که در ساخت بادبان و بادبانبندی مهارت داشتند استفاده شده بودند تا ولاریوم را ساخته، نگهداری کنند و عملیات مربوط به آن را انجام دهند.
لال قلعه (دهلی)، دهلی با سایهبانهای قرمز یا شمیانا (en) در ۱۸۲۷
سایهبانها در نیمه اول قرن نوزدهم متداول شده بودند. در آن زمان مردم این سایهبان ها را از تیرهایی از الوار و چدن که در کنار پیادهروها قرار داشت میساختند و با میله ای که در جلو آنها قرار داشت، آنها را به هم متصل میکردند. برای ایجاد تکیه گاه در تاسیسات بزرگ تر، تیرشیب (en)های زاویهدار، میلههای جلویی را به سر در ساختمان متصل میکرد. انتهای بالایی کرباس با میخ، سوراخ بان و قلاب یا با بند کردن کرباس به یک میله در بالای آن که به سردر ساختمان پیچ شده بود به آن (به سردر ساختمان) متصل میشد. انتهای دیگر کرباس (انتهای جلویی) تزیین شده بود یا به میلۀ جلویی، بند شده بود و لبه هایش معمولاً آویزان بود و به صورت والان در آمده بود. در نمونه هایی از تزیینات، ستونهای فلزی با ریزه کاریهای فراوان تزیین شده بودند و بالای آن نیز با انتهای نیزه، توپ یا وسایل دیگر تزیین شده بود. در روزهای ابری یا مواقعی که باران نمیبارید، این پوشش، لوله شده و جمع میشد و در کنار سردر ساختمان قرار میگرفت. در ماههای زمستانی، روش نگهداری به این صورت بود که میبایست سایهبانها را جدا کرده و انبار میکردند. عکسهایی که از اواسط قرن ۱۹ موجود است چهارچوب عریان این ساختمان را نشان میدهد و از روی آن میتوان حدس زد که این پوشش فقط در مواقع ضروری باز میشد. کرباس پنبهای بهترین پارچه برای سایهبان بود؛ پارچه ای پنبه ای که قرنها برای ساخت بادبان و خیمه از آن استفاده میکردند.
در سالهای پس از جنگ داخلی، استفاده از سایهبان، همهگیر شده بود. لوله کشیهای آهنی که با چهارچوبهای سایهبان مطابقت داشت، در نتیجۀ تاسیس بنگاههای صنعتی در اواسط قرن نوزدهم، به طور وسیعی در دسترس قرار گرفت و ارزان شد و تبدیل به ماده ای متداول برای سایهبان شد و به راحتی میتوانستند آن را شکل دهند و به هم پیچ کنند تا شکلها و اندازههای مختلفی از آن تولید کنند. در همان زمان با پیدایش کشتی بخاری، سازندگان آسیابها و بادبانهای کرباسی مجبور شدند که به دنبال بازارهای جدیدی بروند. صنعت سایهبان توسعه یافتو مجموعه ای از پارچه و چهارچوبهایی را تولید میکرد که برای فروشگاهها و پنجرهها مناسب بود.
اواخر قرن نوزدهم
در نیمه دوم قرن نوزدهم، سایهبانهایی که با ماشینهای صنعتی ساخته شده بود محبوبیت فراوانی یافت. سایهبانهایی که قبلاً ساخته میشد، دارای چهارچوب ثابتی بود و برای جمع کردن آن میبایست پارچۀ آن را با دست لوله میکردند و تا نزدیک تیرشیب میرساندند. سیستمهایی که برای حل این مشکل برای فروشگاهها و پنجرهها در نظر گرفته شد، دارای یک بازو بود که در جایی که به سردر ساختمان متصل میشد، دارای مفصل بود. برای گستراندن سایهبان، بازو را پایین میآوردند و برای این که آن را جمع کنند، بازو را با استفاده از طناب و قرقره بالا میبردند. چون کرباس به چهارچوب، متصل میماند، سایهبانهایی که قابلیت جمع شدن داشتند، روش بهتری برای سایه انداختن فراهم میکردند (مغازه داران و مالکان میتوانستند مقدار سایۀ حاصل از سایهبان را با توجه به وضع هوا تنظیم کنند). وقتی خورشید از پشت ابر بیرون میآمد، میتوانستند به راحتی سایهبان را بگسترانند. اگر ناگهان بادهای شدیدی میوزید، مالکان میتوانستند سایهبان را در کنار دیوارهای ساختمان جمع کنند که در این حالت، سایهبان در معرض باد قرار نداشت.
سایهبانهای اولیه دارای معایبی هم بودند: وقتی جمع میشدند، پارچههای آنها، نزدیک دیوار در کنار هم قرار میگرفت. این کار باعث میشد که قسمتی از پارچهها در معرض هوا قرار گیرند و در نتیجۀ رطوبت هوا، به تدریج فرسوده و خراب شوند. اگر سایهبان طراحی مناسبی نداشت یا در محل مناسبی قرار نمیگرفت، میتوانست جلوی قسمتی از پنجره یا درب را بگیرد و حتی سایهبانهایی که به طور نیمهکاره لوله شده بودند میتوانستند منظره ای ناهنجار ایجاد کنند. مواد و طراحیهای جدید، تمام این مشکلات را برطرف کرده است.